Η Βιβλιοθήκη Σπάρτου έχει τη χαρά και γιατί όχι την Τιμή,να παρουσιάζει μέσα από αυτή την συνέντευξη, τον άνθρωπο και τον καλλιτέχνη Νώντα Σαρλή, αφορμή η προβολή του ντοκιμαντέρ του ''Κάποτε το λέγαν Σακαρέτσι ...'' στην Αμφιλοχία, σε εκδήλωση, που διοργανώνει η ίδια η βιβλιοθήκη.
Στην συνάντηση μας στο χώρο της βιβλιοθήκης η συζήτηση - συνέντευξη, κύλησε αβίαστα και μας χάρισε μερικά από τα ''αντίδωρα'' της ψυχής του,
λέει ο ίδιος.
ΝΩΝΤΑΣ ΣΑΡΛΗΣ
Γεννήθηκα στην Αμφιλοχία, μια μικρή πόλη της Δυτικής Ελλάδας.
Σπούδασα Θέατρο και Κινηματογράφο στην Αθήνα.
Εργάστηκα στον Κινηματογράφο και την Κρατική Ελληνική Τηλεόραση, ως σκηνοθέτης και ως μοντέρ. Ως σκηνοθέτης κινήθηκα αποκλειστικά στο χώρο του δημιουργικού ντοκιμαντέρ, έχοντας σκηνοθετήσει από το 1976 μέχρι σήμερα 30 ντοκιμαντέρ, μεγάλου, μεσαίου και μικρού μήκους, καθώς και αρκετές ώρες τηλεοπτικού προγράμματος. Ως μοντέρ έχω συνεργαστεί με πολλούς Έλληνες σκηνοθέτες, σε κινηματογραφικές ταινίες μεγάλου και μικρού μήκους, καθώς και τηλεοπτικά προγράμματα.
Εργάστηκα επίσης στο Θέατρο, ως σκηνοθέτης, έχοντας ανεβάσει αρκετές θεατρικές παραστάσεις με έργα Ελλήνων, Ευρωπαίων και Αμερικανών θεατρικών συγγραφέων.
Από το 1981, ασχολήθηκα συστηματικά με το θέμα της κινηματογραφικής εκπαίδευσης, ως καθηγητής σε διάφορες Σχολές Κινηματογράφου στην Ελλάδα.
Έχω οργανώσει κατά καιρούς διάφορα Φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους, στηρίζοντας τις προσπάθειες των νέων δημιουργών.
⦁ «Κάποτε το λέγαν Σακαρέτσι…» τι ακριβώς υποδηλώνει ο τίτλος του ντοκιμαντέρ.
Το ντοκιμαντέρ αναφέρεται στο χωριό του ορεινού Βάλτου «Περδικάκι». Η παλιά ονομασία του ήταν «Σακαρέτσι» και η μετονομασία του έγινε στα 1930, όταν επιχειρήθηκε τότε μία γενικότερη αλλαγή στα ονόματα πόλεων και χωριών σε όλη την Ελλάδα ώστε να απαλειφθούν ονόματα που θεωρήθηκε ότι είχαν «Σλάβικες» ρίζες. Έτσι λοιπόν, το παλιό «Σακαρέτσι», ένα όνομα που κουβαλάει παράδοση αιώνων, ταυτισμένο με μεγάλες Εθνικές στιγμές, όπως και με το όνομα των «Σαρακατσάνων», της πιο παλιάς Ελληνικής ράτσας, θυσιάστηκε στον βωμό της στενοκεφαλιάς και προέκυψε το απρόσωπο «Περδικάκι». Με τον τίτλο αυτό θέλησα να ξαναφέρω στη μνήμη, κυρίως των νεώτερων, γιατί για τους πιο παλιούς το αρχικό όνομα παραμένει, ότι έχει να κάνει με τις μνήμες αυτού του χωριού.
⦁ Ποια είναι τα θέματα και οι στόχοι αυτού του ντοκιμαντέρ.
Οφείλω να ξεκαθαρίσω ότι συνδέομαι στενά με το χωριό αυτό, είναι το χωριό της καταγωγής μου. Δεν έχω βέβαια ιδιαίτερες μνήμες από εκεί, επισκέφθηκα λίγες φορές το χωριό σαν παιδί, ωστόσο, οι μνήμες αυτές είναι πολύ ουσιαστικές. Το ντοκιμαντέρ αυτό υλοποιήθηκε χάρη στην επιμονή της κας Παρθενίας Χαρίτου η οποία κατάγεται από το Σακαρέτσι, αγαπά υπερβολικά το χωριό και γενικότερα όλη την κοιλάδα του Αχελώου.
Αρχικά, αναφέρεται στην πορεία του χωριού μέσα στον χρόνο και στη συμμετοχή του στις μεγάλες Εθνικές στιγμές. Υπάρχουν εκεί μνημεία που παραπέμπουν σύμφωνα με τους αρχαιολόγους στην Ελληνιστική εποχή, Βυζαντινά κτίσματα, που σηματοδοτούν την παρουσία του χωριού στην αρχαιότητα και τον μεσαίωνα. Στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, το Περδικάκι είναι πατρίδα σημαντικών οπλαρχηγών όπως ο Μπουκουβάλας, ο Ίσκος που είναι ο πατέρας του Γεωργίου Καραισκάκη. Στους πολέμους του 12-13 και στην Μικρασιατική εκστρατεία το χωριό είχε σημαντική συμμετοχή. Στην εποχή της Γερμανικής κατοχής και της αντίστασης, από το χωριό αυτό ξεκίνησε τη δράση του ο Ναπολέων Ζέρβας πριν μεταφέρει το αρχηγείο του στην Ήπειρο.
Στη συνέχεια η ταινία αναφέρεται στην κοινωνική διάρθρωση του χωριού, πως ήταν οργανωμένο, πως λειτουργούσε η Κοινότητα, ποιους οικισμούς περιελάμβανε, πως λειτουργούσαν οι δομές του, ποιες ήταν οι ασχολίες των κατοίκων, ποια η καθημερινότητά τους. Οι συνήθειες και τα έθιμα του χωριού σ΄όλη τη διάρκεια της χρονιάς ξεκινώντας από τα Χριστούγεννα, περνώντας στην Πρωτοχρονιά, τις Απόκριες, το Πάσχα, τα πανηγύρια, τους γάμους και όλη γενικά την κοινωνική ζωή του χωριού.
Στόχος του ντοκιμαντέρ είναι να ξυπνήσει τις μνήμες και να ενεργοποιήσει τις νέες γενιές για να τις αξιοποιήσουν. Οι άνθρωποι φεύγουν και μαζί τους αλλάζουν και οι εποχές. Φεύγοντας και οι τελευταίοι από τις παλιότερες γενιές τίποτα δεν θα μείνει να θυμίζει το χθές. Σήμερα που η τεχνολογία μας δίνει απεριόριστες δυνατότητες καταγραφής και αξιοποίησης, θα πρέπει οι νέοι του χωριού να δραστηριοποιηθούν ώστε να προλάβουν να καταγράψουν τις μαρτυρίες τους. Δεδομένου μάλιστα ότι οι σημερινοί εβδομηντάρηδες, ογδοντάρηδες, δεν κουβαλάνε μόνο τις δικές τους μνήμες αλλά και τις μνήμες των πατέρων τους και των παππούδων τους η ανάγκη αυτή γίνεται επιτακτική.. Η παράδοση δεν συντηρείται μόνο μέσα από χορευτικούς συλλόγους. Ο χορός και η μουσική δεν είναι ξεκομμένοι από την ζωή, δεν πρέπει να τους αντιμετωπίσει κανείς μεμονωμένα, αλλά μέσα από το πλαίσιο που τους δημιούργησε. Αυτός λοιπόν είναι ο στόχος μου, να ευαισθητοποιήσω όσο γίνεται περισσότερο τους νέους του χωριού ώστε να κρατήσουν ζωντανή την παράδοσή τους.
⦁ Σε εποχές που υπάρχει μια τάση ισοπέδωσης των πάντων, στη λογική του εφήμερου, ο καλλιτέχνης συνεχίζει το ''μοναχικό'' του δρόμο ή καλείται να παρέμβει.
Είναι γεγονός πως η εποχή μας αντιστρατεύεται εντελώς κάθε τι που έχει ουσιαστική σχέση με το παρελθόν και την ταυτότητά μας. Σε μια τάση «παγκοσμιοποίησης» και εν τέλει «ισοπέδωσης των πάντων», όπως ακριβώς πολύ σωστά το τοποθετείς, ξεκίνησαν ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ΄80 σημαντικές εκπτώσεις που αφορούν στα στοιχεία της παράδοσής μας και της Εθνικής μας ταυτότητας. Πρώτη που κακοποιήθηκε είναι η ίδια η γλώσσα μας. Με την κατάργηση του «πολυτονικού» ξεκίνησε μια πορεία που οδήγησε στα…. greeklish και στον εκχυδαϊσμό της. Ακολούθησε η παράδοσή μας, η κοινωνική και οικονομική οργάνωση της χώρας μας και γενικότερα, οδηγηθήκαμε στην κρίση της τελευταίας οδυνηρής περιόδου, μιας κρίσης που δεν είναι αποκλειστικά οικονομική, είναι κυρίως κρίση αξιών, κρίση ιδεολογική. Φυσικά και ο καλλιτέχνης οφείλει να παρέμβει, παρόλο που η κρίση αυτή οφείλεται σε ένα μεγάλο βαθμό και στη δική του συμμετοχή. Πρώτα ξεκίνησαν οι εκπτώσεις στον χώρο της τέχνης και του πνεύματος και μετά, σαν φυσική συνέπεια, ακολούθησε η πολιτική και οικονομική κρίση. Θα έλεγα, καθήκον όλων και όχι μόνο των καλλιτεχνών είναι να αντισταθούμε σ’ αυτή την ισοπέδωση και να περισώσουμε ότι ακόμα μπορεί να διασωθεί.
Στην συνάντηση μας στο χώρο της βιβλιοθήκης η συζήτηση - συνέντευξη, κύλησε αβίαστα και μας χάρισε μερικά από τα ''αντίδωρα'' της ψυχής του,
λέει ο ίδιος.
ΝΩΝΤΑΣ ΣΑΡΛΗΣ
Γεννήθηκα στην Αμφιλοχία, μια μικρή πόλη της Δυτικής Ελλάδας.
Σπούδασα Θέατρο και Κινηματογράφο στην Αθήνα.
Εργάστηκα στον Κινηματογράφο και την Κρατική Ελληνική Τηλεόραση, ως σκηνοθέτης και ως μοντέρ. Ως σκηνοθέτης κινήθηκα αποκλειστικά στο χώρο του δημιουργικού ντοκιμαντέρ, έχοντας σκηνοθετήσει από το 1976 μέχρι σήμερα 30 ντοκιμαντέρ, μεγάλου, μεσαίου και μικρού μήκους, καθώς και αρκετές ώρες τηλεοπτικού προγράμματος. Ως μοντέρ έχω συνεργαστεί με πολλούς Έλληνες σκηνοθέτες, σε κινηματογραφικές ταινίες μεγάλου και μικρού μήκους, καθώς και τηλεοπτικά προγράμματα.
Εργάστηκα επίσης στο Θέατρο, ως σκηνοθέτης, έχοντας ανεβάσει αρκετές θεατρικές παραστάσεις με έργα Ελλήνων, Ευρωπαίων και Αμερικανών θεατρικών συγγραφέων.
Από το 1981, ασχολήθηκα συστηματικά με το θέμα της κινηματογραφικής εκπαίδευσης, ως καθηγητής σε διάφορες Σχολές Κινηματογράφου στην Ελλάδα.
Έχω οργανώσει κατά καιρούς διάφορα Φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους, στηρίζοντας τις προσπάθειες των νέων δημιουργών.
⦁ «Κάποτε το λέγαν Σακαρέτσι…» τι ακριβώς υποδηλώνει ο τίτλος του ντοκιμαντέρ.
Το ντοκιμαντέρ αναφέρεται στο χωριό του ορεινού Βάλτου «Περδικάκι». Η παλιά ονομασία του ήταν «Σακαρέτσι» και η μετονομασία του έγινε στα 1930, όταν επιχειρήθηκε τότε μία γενικότερη αλλαγή στα ονόματα πόλεων και χωριών σε όλη την Ελλάδα ώστε να απαλειφθούν ονόματα που θεωρήθηκε ότι είχαν «Σλάβικες» ρίζες. Έτσι λοιπόν, το παλιό «Σακαρέτσι», ένα όνομα που κουβαλάει παράδοση αιώνων, ταυτισμένο με μεγάλες Εθνικές στιγμές, όπως και με το όνομα των «Σαρακατσάνων», της πιο παλιάς Ελληνικής ράτσας, θυσιάστηκε στον βωμό της στενοκεφαλιάς και προέκυψε το απρόσωπο «Περδικάκι». Με τον τίτλο αυτό θέλησα να ξαναφέρω στη μνήμη, κυρίως των νεώτερων, γιατί για τους πιο παλιούς το αρχικό όνομα παραμένει, ότι έχει να κάνει με τις μνήμες αυτού του χωριού.
⦁ Ποια είναι τα θέματα και οι στόχοι αυτού του ντοκιμαντέρ.
Οφείλω να ξεκαθαρίσω ότι συνδέομαι στενά με το χωριό αυτό, είναι το χωριό της καταγωγής μου. Δεν έχω βέβαια ιδιαίτερες μνήμες από εκεί, επισκέφθηκα λίγες φορές το χωριό σαν παιδί, ωστόσο, οι μνήμες αυτές είναι πολύ ουσιαστικές. Το ντοκιμαντέρ αυτό υλοποιήθηκε χάρη στην επιμονή της κας Παρθενίας Χαρίτου η οποία κατάγεται από το Σακαρέτσι, αγαπά υπερβολικά το χωριό και γενικότερα όλη την κοιλάδα του Αχελώου.
Αρχικά, αναφέρεται στην πορεία του χωριού μέσα στον χρόνο και στη συμμετοχή του στις μεγάλες Εθνικές στιγμές. Υπάρχουν εκεί μνημεία που παραπέμπουν σύμφωνα με τους αρχαιολόγους στην Ελληνιστική εποχή, Βυζαντινά κτίσματα, που σηματοδοτούν την παρουσία του χωριού στην αρχαιότητα και τον μεσαίωνα. Στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, το Περδικάκι είναι πατρίδα σημαντικών οπλαρχηγών όπως ο Μπουκουβάλας, ο Ίσκος που είναι ο πατέρας του Γεωργίου Καραισκάκη. Στους πολέμους του 12-13 και στην Μικρασιατική εκστρατεία το χωριό είχε σημαντική συμμετοχή. Στην εποχή της Γερμανικής κατοχής και της αντίστασης, από το χωριό αυτό ξεκίνησε τη δράση του ο Ναπολέων Ζέρβας πριν μεταφέρει το αρχηγείο του στην Ήπειρο.
Στη συνέχεια η ταινία αναφέρεται στην κοινωνική διάρθρωση του χωριού, πως ήταν οργανωμένο, πως λειτουργούσε η Κοινότητα, ποιους οικισμούς περιελάμβανε, πως λειτουργούσαν οι δομές του, ποιες ήταν οι ασχολίες των κατοίκων, ποια η καθημερινότητά τους. Οι συνήθειες και τα έθιμα του χωριού σ΄όλη τη διάρκεια της χρονιάς ξεκινώντας από τα Χριστούγεννα, περνώντας στην Πρωτοχρονιά, τις Απόκριες, το Πάσχα, τα πανηγύρια, τους γάμους και όλη γενικά την κοινωνική ζωή του χωριού.
Στόχος του ντοκιμαντέρ είναι να ξυπνήσει τις μνήμες και να ενεργοποιήσει τις νέες γενιές για να τις αξιοποιήσουν. Οι άνθρωποι φεύγουν και μαζί τους αλλάζουν και οι εποχές. Φεύγοντας και οι τελευταίοι από τις παλιότερες γενιές τίποτα δεν θα μείνει να θυμίζει το χθές. Σήμερα που η τεχνολογία μας δίνει απεριόριστες δυνατότητες καταγραφής και αξιοποίησης, θα πρέπει οι νέοι του χωριού να δραστηριοποιηθούν ώστε να προλάβουν να καταγράψουν τις μαρτυρίες τους. Δεδομένου μάλιστα ότι οι σημερινοί εβδομηντάρηδες, ογδοντάρηδες, δεν κουβαλάνε μόνο τις δικές τους μνήμες αλλά και τις μνήμες των πατέρων τους και των παππούδων τους η ανάγκη αυτή γίνεται επιτακτική.. Η παράδοση δεν συντηρείται μόνο μέσα από χορευτικούς συλλόγους. Ο χορός και η μουσική δεν είναι ξεκομμένοι από την ζωή, δεν πρέπει να τους αντιμετωπίσει κανείς μεμονωμένα, αλλά μέσα από το πλαίσιο που τους δημιούργησε. Αυτός λοιπόν είναι ο στόχος μου, να ευαισθητοποιήσω όσο γίνεται περισσότερο τους νέους του χωριού ώστε να κρατήσουν ζωντανή την παράδοσή τους.
⦁ Σε εποχές που υπάρχει μια τάση ισοπέδωσης των πάντων, στη λογική του εφήμερου, ο καλλιτέχνης συνεχίζει το ''μοναχικό'' του δρόμο ή καλείται να παρέμβει.
Είναι γεγονός πως η εποχή μας αντιστρατεύεται εντελώς κάθε τι που έχει ουσιαστική σχέση με το παρελθόν και την ταυτότητά μας. Σε μια τάση «παγκοσμιοποίησης» και εν τέλει «ισοπέδωσης των πάντων», όπως ακριβώς πολύ σωστά το τοποθετείς, ξεκίνησαν ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ΄80 σημαντικές εκπτώσεις που αφορούν στα στοιχεία της παράδοσής μας και της Εθνικής μας ταυτότητας. Πρώτη που κακοποιήθηκε είναι η ίδια η γλώσσα μας. Με την κατάργηση του «πολυτονικού» ξεκίνησε μια πορεία που οδήγησε στα…. greeklish και στον εκχυδαϊσμό της. Ακολούθησε η παράδοσή μας, η κοινωνική και οικονομική οργάνωση της χώρας μας και γενικότερα, οδηγηθήκαμε στην κρίση της τελευταίας οδυνηρής περιόδου, μιας κρίσης που δεν είναι αποκλειστικά οικονομική, είναι κυρίως κρίση αξιών, κρίση ιδεολογική. Φυσικά και ο καλλιτέχνης οφείλει να παρέμβει, παρόλο που η κρίση αυτή οφείλεται σε ένα μεγάλο βαθμό και στη δική του συμμετοχή. Πρώτα ξεκίνησαν οι εκπτώσεις στον χώρο της τέχνης και του πνεύματος και μετά, σαν φυσική συνέπεια, ακολούθησε η πολιτική και οικονομική κρίση. Θα έλεγα, καθήκον όλων και όχι μόνο των καλλιτεχνών είναι να αντισταθούμε σ’ αυτή την ισοπέδωση και να περισώσουμε ότι ακόμα μπορεί να διασωθεί.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου